Verlies door afwaarderingen, maar onverminderd sterke uitgangspositie, Sterke aanwas zakelijke en particuliere relaties Friesland Bank
- Negatief resultaat €75 miljoen
- Aandelenbelangen geraakt door turbulentie financiële markten
- Vermogensbuffers zeer solide: BIS ratio 12,6%
- Sterke liquiditeitspositie (€ 0,5 miljard in kas)
- Uitstekende resultaten van investeringen in participaties
- Grote aanwas nieuwe relaties (ruim 19.000), grote instroom spaargelden (18%)

Investeren en stroomlijnen
“Het jaar 2008 is in de lange historie van Friesland Bank te karakteriseren als één van de meest enerverende jaren ooit”, aldus Robbert Klaasman, Voorzitter van de Raad van Bestuur. “De onrust op de financiële markten liep in het vierde kwartaal uit op een vertrouwenscrisis tussen financiële instellingen en beleggers en extreme bewegingen in aandelenkoersen en rentes. Friesland Bank werd ondanks een van oudsher conservatief beleid getroffen door de extreme marktontwikkelingen. De bank sloot het jaar dan ook voor het eerst in haar 95-jarig bestaan af met een verlies. Deze ontwikkeling werd voor een belangrijk deel veroorzaakt door de voor Friesland Bank ongunstige ontwikkelingen bij de gehouden aandelenbelangen. Met name de winst - en dus ook de bijdrage aan het resultaat van Friesland Bank - van Van Lanschot is zeer sterk teruggevallen. Ook de forse daling van de aandelenkoersen van een aantal Nederlandse financiële instellingen, waaronder BinckBank, droeg sterk bij aan het negatieve resultaat over het afgelopen jaar.”

Ondanks de extreme omstandigheden van het afgelopen jaar heeft de bank haar robuuste solvabiliteit kunnen handhaven. Met een, gegeven de omstandigheden, beperkte overall afname van het eigen vermogen van 12% tot € 825 miljoen, een BIS ratio op het totale vermogen van 12,6% en een BIS ratio op het kernvermogen van 10,1% lagen de vermogensbuffers ruim boven de eisen van De Nederlandsche Bank. Onze liquiditeitspositie bleef gedurende het afgelopen jaar op een comfortabel niveau. Met als basis de sterke toename van de toevertrouwde middelen, toonde ook de kredietverlening een gezonde groei, zowel in woninghypotheken als zakelijke kredieten. Daarbij was sprake van een verbetering van de rentemarge. Friesland Bank Investments, met belangen in middelgrote Nederlandse ondernemingen, liet wederom een uitstekend resultaat zien over 2008. Exclusief de bijzondere effecten in 2008 zou Friesland Bank een nettowinst van ruim € 60 miljoen hebben gerealiseerd.

Doorzetten . . .
Met haar lange historie is Friesland Bank gewend aan jaren van voor- en tegenspoed. Belangrijk daarbij is dat de bank zich gesteund weet door een stabiele aandeelhouder, de Vereniging Friesland Bank. Gedurende de afgelopen 95 jaar kon Friesland Bank haar winst nagenoeg geheel toevoegen aan de reserves. Daarmee heeft ze forse buffers opgebouwd, die in deze turbulente omstandigheden goed van pas komen.

. . . als relatiebank met eigen koers
De ontwikkelingen in 2008 hebben Friesland Bank gesterkt in de overtuiging dat haar strategie de juiste is. Dicht bij huis bankieren, met een focus op klanten die met de bank een relatie willen opbouwen. Klanten die we kennen, zodat wij ze ook juist kunnen adviseren. Wij zullen deze strategie dan ook met kracht voortzetten en blijven investeren in de relatie met onze klant. Het stroomlijnen van onze eigen organisatie heeft daarbij onze voortdurende aandacht.
Uiteraard zet Friesland Bank deze stappen vanuit een gezonde vermogenspositie. Dat het verlies in 2008 voor een belangrijk deel een gevolg was van de ontwikkelingen bij en koersvorming van Nederlandse instellingen waarin wij hebben belegd, is betreurenswaardig, maar doet niets af aan de juistheid van onze strategische keuzes.

Positionering versterkt
Medio 2008 heeft Friesland Bank een groot minderheidsbelang (45%) in Optimix Vermogensbeheer NV verworven. Vooral voor onze relaties met een vrij beschikbaar vermogen heeft onze dienstverlening in deze samenwerking een nieuwe dimensie gekregen.

De samenwerking met VVAA (Vereniging Artsen en Automobilisten) is een verdere fase in gegaan door de opening van een gezamenlijk bankkantoor in Utrecht. Alle 90.000 leden van de VVAA kunnen door deze samenwerking beschikken over een volledig bancair dienstenpakket, gecombineerd met het vertrouwde en deskundige advies van hun eigen VVAA-adviseur.
Op agrarisch gebied hebben we de portefeuille aanzienlijk kunnen vergroten, vooral buiten Friesland. Onze agrarische dienstverlening staat op een hoog niveau, hetgeen ondermeer blijkt uit de hoogste score bij een klanttevredenheidsonderzoek door derden in de categorie banken, uitgevoerd onder 2000 veehouders.

Succes ook op watersportgebied. Nauwelijks een jaar na de introductie van een Kenniscentrum Water hebben we de nummer één positie in Nederland bereikt als het gaat om aantallen verstrekte scheepshypotheken.

Op diverse gebieden heeft Friesland Bank vooruitgang geboekt in het streven om de klanten hoogwaardiger diensten aan te bieden. Dit gold bijvoorbeeld voor onze samenwerking met BinckBank. Het nieuwe effectensysteem is begin 2008 van start gegaan en is in de loop van 2008 steeds verder uitgebreid. Hiermee bereiken we een betere informatievoorziening voor onze beleggende klanten en een efficiëntere klantbediening.

Friesland Bank blijft daarnaast fors investeren in de verbetering van haar betaalsystemen, waardoor alle moderne functionaliteiten beschikbaar komen voor de klanten. Zo zijn in 2008 de voorwaarden geschapen voor samenwerking binnen de Single European Payments Area.

Ontwikkeling bankbedrijf

Particulier bedrijf
Het afgelopen jaar konden bijna 17.000 nieuwe particuliere klanten worden verwelkomd, waardoor het totaal aantal steeg tot 211.000. Mede hierdoor groeiden de particuliere spaargelden met € 422 miljoen (+18%) tot € 2,7 miljard. De kredietverlening aan particulieren groeide met € 170 miljoen (+4%) gematigd tot € 4,7 miljard. De assurantieprovisie is gedaald. Naast de aanhoudende premie- en provisiedruk is deze daling vooral het gevolg van de verkoop van Aecum, begin 2008. De provisies uit het betalingsverkeer namen toe, dankzij enerzijds een groter transactievolume en anderzijds door de aanpassing van de tarieven naar een meer marktconform niveau. De effectenprovisies daalden tot € 4,9 miljoen.

Zakelijk bedrijf
In totaal kwamen er 2.600 nieuwe zakelijke klanten bij. Eind 2008 kwam het aantal zakelijke klanten daarmee uit op bijna 17.000. In het zakelijk actiefbedrijf nam het volume toe met € 467 miljoen (+15%) tot bijna € 3,5 miljard. Vooral in de tweede helft van het jaar is het rendement op de portefeuille, mede onder invloed van de opgelopen creditspreads in de markt, toegenomen. De zakelijke portefeuille is van goede kwaliteit, hetgeen resulteerde in een relatief beperkte omvang van de kredietverliezen. Ook in het zakelijke passiefbedrijf was er sprake van een sterke groei: de zakelijke tegoeden namen toe met € 275 miljoen (circa 25%) tot € 1,4 miljard.

Bedrijfsresultaat
Het bedrijfsresultaat (de operationele inkomsten minus de operationele bedrijfslasten) in het bankbedrijf kwam uit op minus € 18,9 miljoen, dit is € 69,1 miljoen lager dan in 2007. Dit bedrijfsresultaat werd in sterke mate beïnvloed door (ongerealiseerde) resultaten op derivaten ter afdekking van lange termijn renterisico’s, die onder IFRS echter op marktwaarde gewaardeerd moeten worden. Wordt dit resultaat buiten beschouwing gelaten, dan bedroeg het bedrijfsresultaat in het bankbedrijf € 24,3 miljoen positief.

Ontwikkeling participatiebedrijf
Het participatiebedrijf kan terugzien op een zeer succesvol jaar, waarbij de goede uitkomsten van het uitstekende jaar 2007 werden overtroffen. De resultaten waren enerzijds een afspiegeling van de goede resultaatsontwikkeling bij de participaties zelf, anderzijds konden er door het afstoten van enkele belangen additionele verkoopresultaten worden gerealiseerd.
Het bedrijfsresultaat in het participatiebedrijf kwam uit op € 72,4 miljoen, dit is € 25,5 miljoen hoger dan in 2007.

Ontwikkeling bancaire deelnemingen
De bancaire deelnemingen (Van Lanschot, BinckBank, Optimix en Triodos) ondervonden alle in meer of mindere mate hinder van de turbulentie op de financiële markten. Bij Van Lanschot lagen de financiële uitkomsten aanmerkelijk lager dan in 2007, hetgeen sterk doorklonk in de resultaatbijdrage. De beurswaarde van het belang in BinckBank is in 2008 bijna gehalveerd, waardoor onder IFRS een afboeking via het resultaat plaats moest vinden. Een deel hiervan werd als gevolg van verkoop eind 2008 gerealiseerd, een ander deel is ongerealiseerd. Optimix, waarin medio 2008 een belang van 45% is verworven, droeg conform verwachting bij aan het resultaat.
Het bedrijfsresultaat bij de bancaire deelnemingen kwam uit op minus € 41,2 miljoen, tegenover een plus van € 61,6 miljoen in 2007.

Risicomanagement
In 2008 is gebleken dat bij de afweging tussen rendement en risico steeds meer rekening moet worden gehouden met uitzonderlijke scenario's. Voor Friesland Bank is de samenstelling van de kredietportefeuille, die door de rating agencies recent als gezond wordt gekwalificeerd, in 2008 per saldo in beperkte mate veranderd: de zakelijke kredietverlening is daarbij wel belangrijk toegenomen, terwijl de particuliere portefeuille in lichte mate is gegroeid, De posities in gestructureerde beleggingen zijn in 2008 verkocht dan wel volledig afgeschreven.

Verwachting voor 2009
Gezien de huidige onzekere omstandigheden is het niet goed mogelijk een uitspraak te doen omtrent de resultaatontwikkeling voor 2009. Friesland Bank voorziet een verdere groei van de activiteiten binnen het bankbedrijf, waarbij het accent ligt op de traditionele activiteiten, zoals het aantrekken van spaargelden en deposito’s, en het uitzetten van hypotheken en het verstrekken van bedrijfsfinancieringen. De marktomstandigheden blijven vooralsnog echter moeilijk met een extreem scherpe concurrentie op de spaarmarkt. Daarnaast is het de verwachting dat de kredietverliezen, ondanks de goede kwaliteit van de portefeuille, hoger zullen liggen dan de afgelopen jaren.

Investeren en stroomlijnen
In 2009 worden wederom programma’s uitgevoerd en investeringen gedaan om enerzijds de focus op en daarmee de aandacht voor onze klanten te verscherpen en de positionering te versterken, en anderzijds de organisatie verder te stroomlijnen. Deze investeringen betreffen onder meer een vernieuwing van de back office systemen voor betalen en sparen, de ruggengraat van het bankbedrijf. Ook in de verbetering en ontwikkeling van processen en producten zullen we additionele investeringen doen. Een verdere stroomlijning van onze dienstverlening is mogelijk door een sterkere inzet van onze adviseurs in de advisering van de klant, terwijl voor de standaard servicehandelingen de toegang tot en de kwaliteit van de directe kanalen verbeterd zal worden. Standaardisering van producten en processen draagt bij aan een verbetering van de efficiency. Het programma, dat voorts de centralisatie van de mid-office activiteiten en sluiting van een aantal kantoren omvat, zal tot personeelsreductie leiden. De maatregelen zijn noodzakelijk voor een verbetering van de rentabiliteit van het bankbedrijf, maar bovenal een absolute voorwaarde om onze relaties optimaal en efficiënt te kunnen blijven bedienen.

De recente turbulente ontwikkelingen in de markt hebben ons gesterkt in de overtuiging dat er meer dan ooit plaats is voor een bank met het profiel en de klantbenadering van Friesland Bank. Een bank die dat overigens al meer dan 95 jaar doet op basis van een nuchtere en zeer betrouwbare traditie.