Friesland Bank behaalt uitzonderlijke winst onder uitdagende omstandigheden
- Nettowinst stijgt 39% tot € 107 miljoen
- Kredietverlening aan particulieren groeit 8%
- Sterke toename internetbankieren
- Belangrijke strategische stappen gezet in 2006
- Dankzij reorganisatie meer tijd voor klant
- Opening kantoor Amsterdam
- Verwerving 100% van de aandelen Bank Bercoop
Friesland Bank N.V. heeft in 2006 een recordwinst behaald van € 107 miljoen. Dit is gerealiseerd in een zeer concurrerende bancaire omgeving en bij een voor banken minder gunstige rentestructuur dan in de afgelopen jaren. Daarnaast zette de bank belangrijke stappen in het kader van de in 2005 geformuleerde nieuwe strategie. De hieraan verbonden kosten drukten het resultaat bij de bank. De uitstekende resultaten van het participatiebedrijf en de bancaire deelnemingen konden dit echter ruimschoots compenseren. De groei van de bank was vooral zichtbaar in de afzet van hypotheken bij particulieren.

“Meer aandacht voor onze relaties” aldus Willem Cramer, Voorzitter van de Raad van Bestuur. “Dat is de kern van Operatie Overstag, gericht op verdere verbetering van de klanttevredenheid en verhoging van de interne efficiency. Om de positie op de sterk concurrerende markt van financiële dienstverlening verder te versterken heeft de bank in 2006 daarom een aantal belangrijke stappen gezet. In de provincie Friesland is en blijft Friesland Bank een algemene bank. Buiten Friesland richt de bank zich op het middelgrote bedrijfsleven en de beter gesitueerde particulieren. Kern van de nieuwe strategie is een actievere benadering van de klant. Friesland Bank wil zich blijven onderscheiden als relatiebank. Daarmee kiest de bank voor het aangaan en in stand houden van duurzame en rendabele relaties”.

Meer kantoren buiten Friesland
Buiten Friesland verwacht de bank de komende jaren meer kantoren te openen. Een eerste stap is al gezet met de opening in 2006 van een kantoor in Amsterdam. Hiermee vergroot Friesland Bank haar bereik tot in de Randstad en krijgt mogelijkheden om direkte contacten te leggen met interessante relaties die aangetrokken worden door een nuchtere en eigenzinnige bank als Friesland Bank.

Integratie Bank Bercoop en Friesland Bank
Sinds 2004 heeft Friesland Bank een belang in Holding Bercoop Groep van 45%. Onderdeel van de Groep is Bank Bercoop, een regionale bank met als werkgebied Zuidoost Friesland. In november 2006 werd overeenstemming bereikt met de aandeelhouder van de Holding Bercoop Groep met betrekking tot overname van de resterende 55% van de aandelen. Deze overname maakt een vergaande integratie van de bancaire- en assurantie- activiteiten van Bank Bercoop en Friesland Bank mogelijk. De transitie werd begin 2007 gestart en wordt naar verwachting eind dit jaar afgerond.

Klanttevredenheid
In 2006 werd ieder kwartaal de tevredenheid van onze klanten gemeten. Een van de uitkomsten van deze onderzoeken is dat klanten ons als betrouwbare partner ervaren die afspraken goed nakomt. Wij zien dit ook terug in een groeiend aantal klanten dat aangeeft dat Friesland Bank de belangrijkste bank is waar zaken mee wordt gedaan. Daarnaast zijn we trots op het hoge cijfer dat klanten hebben toegekend aan de service die onze medewerkers verlenen.
Verdere verhoging van de klanttevredenheid blijft in onze organisatie de centrale doelstelling. Het vormt immers de basis voor een gezond bedrijf in de toekomst.

Financiële uitkomsten
Ontwikkeling balans
Het balanstotaal van de Groep steeg met € 0,25 miljard naar € 9,3 miljard, vooral door hogere kredieten.
De kredietverlening aan de private sector groeide in totaal met € 375 miljoen, ofwel 5%, waarmee het totaal aan uitstaande kredieten een omvang van € 7,2 miljard bereikte. Daarvan nam de kredietverlening aan particulieren, vooral dankzij € 800 miljoen bruto aan verstrekte hypotheken, toe met 8% tot € 4,5 miljard. De portefeuille zakelijke kredieten liet een lichte stijging zien en kwam uit op € 2,7 miljard.

De post Overige financiële activa steeg met € 147 miljoen, tot € 1,2 miljard. De stijging wordt veroorzaakt door een toename van de obligatieportefeuille met € 151 miljoen, tot € 1,1 miljard en kwam voort uit balansbeheer overwegingen.

De goede gang van zaken bij de door de bank gehouden belangen in onder andere Van Lanschot en Kempen wordt weergegeven in de stijging van de post Deelnemingen met € 40 miljoen tot € 418 miljoen. De bank deed in het voorjaar een succesvol beroep op de internationale kapitaalmarkt met een onder het EMTN programma geplaatste openbare lening van € 700 miljoen. De onder de post Toevertrouwde middelen opgenomen spaargelden stegen in het verslagjaar met 5,5% tot € 2,1 miljard.

De liquiditeitspositie van de bank was van ruim voldoende omvang, ook al lag het niveau wat lager dan aan het eind van 2005.

Het zichtbaar Eigen Vermogen van de bank nam in het afgelopen jaar met € 37 miljoen toe, tot € 857 miljoen, een stijging van 5%. Deze groei resulteerde na de terugbetaling op door de Friesland Bank Holding geplaatste preferente aandelen en aan de inkoop van aan werknemers toegekende aandelen.

Het aansprakelijk groepsvermogen, waarbij de achtergestelde schulden worden meegeteld, steeg met 7% tot ruim € 1,2 miljard. Inclusief de nog in de balans aanwezige, maar niet in het vermogen opgenomen, waarderingsverschillen ter grootte van € 240 miljoen, bedraagt het totale ‘weerstandsvermogen’ van de bank bijna € 1,5 miljard.


Toelichting resultaten 1)
Winst 2006
Het jaar 2006 leverde een nettowinst voor aandeelhouders op van € 106,9 miljoen, een toename van 39% ten opzichte van 2005. Dit is voor een belangrijk deel het gevolg van een zeer gunstige ontwikkeling bij de post Waardeveranderingen. Het operationeel resultaat steeg van
€ 70 miljoen in 2005 tot € 118 miljoen over het afgelopen boekjaar.

Ontwikkeling resultaten
De totale operationele inkomsten namen in 2006 met 5% toe tot € 282 miljoen. De operationele bedrijfslasten kwamen uit op € 156 miljoen, een stijging van 17%. De stijging van de bedrijfslasten wordt voor een belangrijk deel verklaard door hogere projectkosten, onder andere betreffende Operatie Overstag en de implementatie van Basel II richtlijnen.

De post Rente daalde met 14% tot € 100 miljoen. Naast eenmalige baten in 2005, speelden hier onder andere teruglopende marges op zowel particuliere als zakelijke financieringen een rol, alsmede de effecten van de vlakkere rentecurve.

De opbrengsten uit effecten en deelnemingen stegen in 2006 duidelijk en kwamen uit op € 127 miljoen. Het resultaat in 2006 van het participatiebedrijf was wederom uitstekend, al kon, zoals verwacht, het resultaat van 2005 niet worden geëvenaard. In 2005 werd een substantiële winst geboekt op de verkoop van het belang in Telfort.

De door de bank gehouden bancaire belangen, waaronder Van Lanschot en Kempen & Co, lieten in 2006 gunstige operationele resultaten zien. Met de verkoop van het belang in KasBank werd een forse koerswinst gerealiseerd.

Bij de provisies was het beeld over de gehele linie positief, waarbij de toename van de opbrengsten uit assurantiën en effecten voor het grootste deel de stijging bepaalden. Alle assurantiebedrijven (Aecum, Friesland Bank Assurantiën en Bercoop Assurantiën) droegen bij aan een toename van de assurantieprovisie van in totaal 8%. De effectenprovisies lieten met 12% stijging een belangrijke verbetering zien. De totale provisiebaten namen met 9% toe tot € 35,2 miljoen. Het resultaat uit financiële transacties kon als gevolg van transactiewinsten in de overige financiële activa, die het gevolg waren van het goed inspelen op de rentebewegingen, toenemen van € 9,8 miljoen in 2005 tot € 18,2 miljoen in 2006.

De totale personeelskosten namen met 4,5% toe tot € 84 miljoen. De pensioenlasten daalden door een éénmalige vrijval sterk, maar de kosten voor onder andere ingeleend personeel namen toe. Ook was er een stijging van de sociale lasten als gevolg van de reorganisatie in het kader van Operatie Overstag. Het kostenniveau bij de bank steeg door onder meer hogere (ICT)projectkosten en hogere marketingkosten. Het benodigde bedrag voor afschrijvingen steeg tot € 12 miljoen.

Voor waardeveranderingen werd in totaal slechts € 8,1 miljoen als last opgenomen, tegenover € 66,5 miljoen in 2005. Deze bevredigende ontwikkeling werd veroorzaakt door enkele zeer gunstige omstandigheden.
Voor reguliere debiteurenverliezen werd in 2006 € 10,3 miljoen minder opzij gezet dan in 2005 en kon worden volstaan met € 1,6 miljoen. De risicokosten zijn in 2006 te berekenen op slechts 2 basispunten van de portefeuille private kredieten, tegenover 17 basispunten in 2005. Daarnaast was er in 2005 de éénmalige substantiële waardevermindering van het softwarepakket Globus, terwijl door rentebewegingen voor waardeveranderingen van financiële instrumenten in 2006 een bate van € 9,4 miljoen kon worden genoteerd, tegen een last van € 28,0 miljoen in 2005.

Een groot deel van het resultaat van de bank valt onder de deelnemingsvrijstelling in de vennootschapsbelasting. Als gevolg daarvan is de belastingdruk bij de Groep betrekkelijk laag. In 2006 bedroeg de zichtbare belastingdruk €11 miljoen.
Financiële kengetallen
De efficiency ratio (operationele bedrijfslasten gedeeld door operationele baten) kwam over 2006 uit op 55,3%. In 2005 bedroeg de efficiencyratio nog 49,5%. Het rendement op het Eigen Vermogen is gestegen tot 12,7%, tegen 11,5% in 2005.

De solvabiliteitsratio op het totaalvermogen (BIS ratio Tier 2) bedroeg 13,2% bij een minimumvereiste van 8% en lag daarmee op vrijwel hetzelfde hoge niveau als de 13,4% van 2005.

Ontwikkeling Bankbedrijf
Particulier bedrijf
De hypothekenmarkt werd het afgelopen jaar gekenmerkt door een verhoogde concurrentie en een verdere druk op de hypotheektarieven. De bank heeft er voor gekozen niet altijd mee te gaan in de, op sommige momenten extreme, prijzenslag en accepteert daarmee een iets lagere groei van de particuliere kredietportefeuille, die in 2006 desondanks is gestegen met netto € 322 miljoen tot € 4,5 miljard. Door de stijging van de geldmarktrente in het afgelopen jaar was er een grote belangstelling voor hypotheken met een langere vaste rentetermijn.

Het aantal gebruikers van de internetbankieren-applicatie is het afgelopen jaar vrijwel verdubbeld tot 23.000, ondanks een storing in mei. Door de attractieve rente op de InternetSpaarrekening en het succes van overige spaarvormen, waaronder het Klimspaardeposito, voor de Financiële Telegraaf ‘het product van de maand november’, was er een forse instroom van nieuwe toevertrouwde middelen, en nam de post Spaargelden met € 109 miljoen toe tot € 2,1 miljard.

Het effectenbedrijf heeft in 2006 kunnen profiteren van de positieve stemming op de beurzen. De baten uit het effectenbedrijf namen met 12% belangrijk toe tot € 8 miljoen.
Er was sprake van een substantiële groei van het aantal beleggende relaties, evenals van een toename van het aandeel van de vaste fees in de provisiebaten.
In het eerste halfjaar van 2006 is invulling gegeven aan een aangepast beleggingsproces voor het Friesland Bank Aandelenfonds. Hiermee positioneert het aandelenfonds zich als een hoog-dividend aandelenfonds. Mede als gevolg van de goede resultaten is er een toename van de instroom in het fonds. De centraal opererende tradingdesk, die vanuit Leeuwarden de actievere belegger adviseert, maakte eveneens een verdere positieve ontwikkeling door.
In het najaar van 2006 is tot samenwerking besloten tussen BinckBank en Friesland Bank. Deze voorgenomen samenwerking moet in 2007 leiden tot een voor onze bank geheel nieuw beleggingsplatform.

Zakelijk bedrijf
Onder competitieve marktomstandigheden nam het volume van de zakelijke portefeuille iets toe, tot € 2,7 miljard. De marges bleven onder druk staan bij een oplopende leverage. Voor de bank was dit aanleiding om enige terughoudendheid te betrachten in het kredietverstrekkingsproces.
De ingezette strategie ten aanzien van de kantoren buiten Friesland is succesvol en heeft zich vertaald in een substantiële bijdrage aan de omzet en resultaten van het Zakelijk Bedrijf.
Het aandeel van gestructureerde financieringen in de portefeuille is licht gestegen.

Verheugend is dat de kwaliteit van de zakelijke kredietportefeuille, beoordeeld naar de eigen risicomaatstaven, verbeterd is. De te treffen voorzieningen konden in 2006 dan ook per saldo verder worden verlaagd.

In 2006 hebben wij onze assurantiebedrijven Friesland Bank Assurantiën en Aecum gebundeld om daarmee de commerciële slagkracht te verhogen. Belangrijk daarbij was een betere dienstverlening aan onze bancaire relaties.

Resultaat bankbedrijf
Het saldo van operationele inkomsten en operationele bedrijfslasten van het bankbedrijf kwam in 2006 uit op € 14,8 miljoen, tegenover € 59,4 miljoen in 2005. Deze daling is het gevolg van enerzijds lagere operationele inkomsten en anderzijds een hoger lastenniveau. De lagere operationele inkomsten zijn vooral het gevolg van de lagere rentemarge. De reguliere rente-inkomsten staan als gevolg van spreaderosie en lagere boeteprovisies in het commerciële bedrijf en de vlakkere rentecurve onder druk. Het hogere lastenniveau betreft voornamelijk projectkosten, zowel in het kader van het voldoen aan externe regelgeving als het verbeteren van de dienstverlening. Bij de post Waardeveranderingen is, als gevolg van de gunstige ontwikkeling van de waardeveranderingen van derivaten en kredieten, een bate te noteren van € 1,5 miljoen, zodat het operationeel resultaat uitkomt op € 16,4 miljoen. In 2005 bedroeg dit nog € 3,5 miljoen.

Ontwikkeling Participatiebedrijf
Friesland Bank Investments (FBI) investeert in Nederlandse bedrijven in het middensegment. In 2006 leverde FBI wederom een substantiële winstbijdrage, die overigens lager was dan in 2005 door de winst op de verkoop van ons belang in Telfort in dat jaar. De bank is uitermate tevreden met de ontwikkeling van het participatiebedrijf en de kwaliteit van de portefeuille, die ons positief stemt voor de komende jaren.
In 2006 committeerde het participatiebedrijf zich voor € 15 miljoen aan nieuwe investeringen.

Het saldo van operationele baten en operationele bedrijfslasten van het participatiebedrijf kwam in 2006 uit op € 50,5 miljoen, tegenover € 70,1 miljoen in 2005. Toevoeging van de post Waardeveranderingen leverde een bedrijfsresultaat op van € 40,9 miljoen, € 18,5 miljoen minder dan in 2005, een daling van 31%. De daling komt grotendeels voor rekening van de in 2005 geïncasseerde boekwinst op Telfort.

Ontwikkeling bancaire deelnemingen
Friesland Bank hield eind 2006 belangen in Van Lanschot NV (28%), Triodos Bank (6%), Kempen & Co N.V. (19%) en BinckBank N.V.(bijna 10%).
Een 6% aandelenbelang in KasBank werd in februari 2006 verkocht.

In september 2006 maakte Van Lanschot bekend een bod te willen doen op Kempen & Co. De aandeelhouders van Kempen & Co zijn akkoord gegaan met dit bod. De volledige afhandeling van deze transactie heeft begin 2007 plaatsgevonden.

Gedurende 2006 heeft Friesland Bank een belang van bijna 10% opgebouwd in BinckBank N.V. Deze bank is een gespecialiseerde dienstverlener aan verschillende soorten beleggers op het gebied van effecten, waaronder internetbrokerage voor particulieren.

Door de koersstijging van Van Lanschot en overige waardevermeerderingen is in verband hiermee een positief reëel waardeverschil ontstaan bij de post Deelnemingen van € 364 miljoen.

Het operationeel resultaat van bancaire deelnemingen kwam uit op € 66,7 miljoen. In 2005 was dat nog € 33,5 miljoen.

ICT, Operations en projecten
Het jaar 2006 stond in het teken van verdere verbetering van onze ICT-infrastructuur waarbij de verhoging van de stabiliteit en betrouwbaarheid van de bestaande systemen voorop heeft gestaan. Tevens is een nieuwe business-, software- en infrastructuurarchitectuur ontwikkeld om in de komende jaren te kunnen voldoen aan de vereiste continuïteit, vernieuwing en verkorting van de ‘time to market’.

Personeel
Gedurende het jaar 2006 bedroeg het gemiddelde aantal vaste fulltime medewerkers van Friesland Bank 979. In 2005 was dat 954. Ook in 2006 heeft de bank een veelvuldig beroep gedaan op externe medewerkers. Dit houdt verband met de vele lopende projecten ter verbetering van de processen en de technische infrastructuur.

Het verslagjaar heeft ook voor het personeel grote veranderingen meegebracht. Dit kwam vooral tot uiting in Operatie Overstag. Met name in onze thuismarkt Friesland heeft de versterkte focus op onze klant geleid tot wijziging van ongeveer 300 functies. De meeste medewerkers zijn op 1 januari 2007 begonnen in hun nieuwe functie.

Vooruitzichten 2007
Over de volle breedte van het bedrijf voorziet de bank een verdere groei van de activiteiten. Wel blijft de markt voor bancaire diensten bijzonder competitief met aanhoudende druk op de commerciële spreads, is er daarnaast sprake van een betrekkelijk vlakke rentecurve en blijft de bank bovendien sterk gericht op investeringen in de kwaliteit van haar dienstverlening en de versterking van de infrastructuur. De bank zoekt daarbij in haar activiteiten een acceptabele balans tussen rendement en risico in zowel de particuliere als in de zakelijke markt. Dit alles zorgt voor tijdelijke druk op de resultaten van het bankbedrijf.
In de private equity markt blijft de investeringsbereidheid groot en worden nu hoge prijzen betaald. Het participatiebedrijf van de bank kan echter bogen op een uitstekend track record en zal dat in 2007 op basis van de huidige inzichten kunnen continueren. Bij de bancaire deelnemingen wordt een voortzetting van de goede autonome ontwikkeling van 2006 verwacht.

Winstverwachting 2007
In absolute termen gemeten kende Friesland Bank in 2006 een uitzonderlijk profijtelijk jaar, dat in 2007 niet zal worden geëvenaard. Op basis van de huidige inzichten, onvoorziene omstandigheden daargelaten, verwacht de bank in 2007 de goede en meer normale winstlijn van 2005 voort te zetten.

1 Met het oog op het behoud van inzicht in de eigen prestaties van de Groep, zijn hier de cijfers opgenomen exclusief consolidatie van industriële participaties. De in deze toelichting vermelde cijfers liggen mede ten grondslag aan de jaarrekening. Op deze cijfers (inclusief die in de bijlage) is geen accountantscontrole toegepast. De jaarrekening is op 5 april 2007 voorzien van een goedkeurende accountantsverklaring.